A właściwie María Juana Moliner Ruiz to słynna hiszpańska bibliotekarka, której praca nad słownikiem hiszpańskiego doceniana jest we wszystkich krajach hiszpańskojęzycznych.
Niezwykła kobieta, wykształcona i bardzo pracowita, która zasłynęła tylko z jednego dzieła!
Urodziła się na wsi, jej ojciec był lekarzem, ale nie miało to raczej wpływu na jej późniejszą potrzebę rozwoju. Już po 2 latach zwinął manatki i wyjechał do Argentyny. Pozostawił rodzinę, która żyła w skrajnym ubóstwie.
Aktywna bibliotekarka
María Moliner uczyła się i dzieliła swoją wiedzą z zakresu łaciny, matematyki i historii. Reperując przy tym budżet rodzinny.
Wyszła za mąż w wieku 25 lat za absolwenta fizyki i miała z nim czwórkę dzieci. Sama posiadała już wtedy dyplom z zakresu historii, jako pierwsza kobieta nauczała na Uniwersytecie w Murcji, a do tego pracowała jako bibliotekarz i archiwista.
Pełniąc obowiązki zawodowe, popełniła kilka tekstów o tematyce bibliotekoznawczej (np. „Biblioteki wiejskie i sieci biblioteczne w Hiszpanii” z 1935 roku) i aktywnie udzielała się w środowisku, przyczyniając się do rozwoju tego kierunku i popularyzacji nauki i kultury.
Aktywną działalność bibliotekarską autorki, od 1998 roku świętuje pod jej imieniem Ministerstwo Kultury i Sportu w Hiszpanii. Corocznie organizuje konkurs na najlepsze kampanie biblioteczne promujące czytelnictwo w miastach poniżej 50 tys. mieszkańców. Wygranych 300-350 bibliotek dostaje po ok. 200 nowych książek dla dzieci i młodzieży, a 3 najlepsze też nagrody pieniężne.
Słownik – najważniejsze dzieło
Lata 50te to jej spotkanie z angielskim słownikiem użytkowym „Learner’s Dictionary of Current English„, autorstwa AS Hornby z 1948 roku. Egzemplarz, podobno przywieziony z Francji przez jednego z synów, stał się podstawą pomysłu na jej własną wersję hiszpańskiego słownika „dla ludu”.
„Diccionario de uso del español„ był (i jest) słownikiem wyjątkowym. Zawiera hasła, które były faktycznie w użyciu za czasów autorki. Definicje mniej „formalne” niż w najważniejszym słowniku, wydawanym przez Hiszpańską Akademię Królewską (Real Academia Española), liczne synonimy i rodziny słów. To wszystko znacząco ułatwiało zrozumienie pojęcia i późniejsze korzystanie z nowo poznanego słowa. A przecież właśnie o to chodzi, kiedy sięgamy po słownik!
Praca nad dziełem, według planu miała zająć 2 lata, a zajęła 15! Autorka przesiadywała nad nim tylko w domy, ale środowisko żywo interesowało się postępami jej pracy i pomogło w podpisaniu umowy z wydawnictwem Gredos.
Słownik wymagał dużej pracy typograficznej ze strony wydawcy. Pierwsze wydanie, jako jedyne za życia Marii, ukazało się w latach 1966-67.
María Moliner dziś miałaby 119 lat
María Moliner była pierwszą kobietą w Hiszpanii, która zasłużyła na miejsce w Hiszpańskiej Akademii Królewskiej, choć tego miejsca nigdy nie otrzymała. Pierwsza kobieta otrzymała je dopiero w 1978 roku!
Zmarła w 1981, pozostawiając za sobą tylko ten jeden słownik. Jedno dzieło, ale na tyle wyjątkowe, że do dziś sięgają po nie zarówno mieszkańcy terenów hiszpańskojęzycznych jak i studenci tego języka na całym świecie.
Jej imieniem nazywane są ulice w miastach, a w 2013 roku, historię autorki, przedstawiono nawet na deskach teatru. Sztuka Manuela Calzady Péreza miała tytuł „El Diccionario”.
Na tą niezwykłą bibliotekarkę natknęłam się dzisiaj w postaci Google Doodle z okazji jej niedoszłych 119 urodzin. Po małym wyszukiwaniu, jej mozolna i ważna praca skojarzyła mi się z naszym Karolem Estreicherem. Niezwykle pracowitym bibliografem (patrz. starszy, nie wnuk – historyk sztuki 😉 ).
Ręka do góry, kto kojarzy tego Pana?
Źródła
- Campaña de animación a la lectura María Moliner, „Ministerio de Cultura y Deporte – Gobierno de España”, [dostęp 30 marca 2019].
- Kotwica, D., Jedyny taki słownik: María Moliner, „Hiszpański na luzie : Dorota Kotwica : blog o języku hiszpańskim”, 8 marca 2019, [dostęp 30 marca 2019].
- María Moliner : mujer, bibliotecaria y lexicógrafa, „Biblioteca Tomás Navarro Tomás”, luty 2012, [dostęp 30 marca 2019].
- María Moliner, “Wikipedia : the free encyclopedia”,
30 marca 2019, [dostęp 30 marca 2019]. - María Moliner, “Wikipedia : la enciclopedia libre”,
30 marca 2019, [dostęp 30 marca 2019].
