Międzynarodowy Dzień Kobiet, 8 marca, w Hiszpanii nazywany 8M. Dzień, w którym tysiące ludzi wychodzi na ulice, aby wspólnie świętować i manifestować swoje prawa. Kobiety i mężczyźni [sic!] jednoczą się, całymi rodzinami, niosąc transparenty, hasła i organizując różnorodne wydarzenia kulturalne. Powszechne są symboliczne strajki, zwane „Huelga Feminista” polegające na zatrzymaniu pracy na pewien czas.
Dzień Kobiet to jednak nie tylko czas, aby uczcić osiągnięcia i prawa kobiet. To także moment refleksji nad aktualnym stanem równości płci oraz walki o prawa reprodukcyjne.
Historia praw kobiet w Hiszpanii
Przypomnijmy sobie najważniejsze momenty w historii praw kobiet w Hiszpanii. I to nie tak odległe, większość z tych praw pochodzi z czasów naszych i naszych rodziców:
- W Konstytucji z 1931 kobiety stały się równe mężczyznom i otrzymały prawa wyborcze. Po raz pierwszy mogły skorzystać z nich w 1933. Niestety, po wojnie domowej, te prawa zostały „cofnięte”.
- Do 1978 (z przerwą na wspomniane lata 30) zamężne kobiety w Hiszpanii potrzebowały pozwolenia męża na różne czynności, takie jak uzyskanie paszportu, otwarcie konta w banku, wyrobienie prawa jazdy czy podjęcie się pracy i to mężczyzna otrzymywał jej wypłatę. Do lat 60 nie mogły też pracować na stanowiskach publicznych i w wielu innych branżach!
- W latach 80 uzyskały prawo do rozwodu, sprawowania władzy rodzicielskiej nad dziećmi, aborcji w 3 przypadkach, a także do pierwszych pomocy ze strony państwa w pogodzeniu życia prywatnego i zawodowego (takich jak urlopy macierzyński i ojcowskie) oraz możliwość oddzielnego z małżonkiem rozliczania dochodów.
- W drugiej połowie lat 90 zaczęto wprowadzać regulacje związane z przestępstwami na tle seksualnym. Ten temat nadal jest poprawiany, jak dowodzi ostatnia ustawa o wolności seksualnej „ley del solo sí es sí” z 2022 roku.
- W 2007 roku zatwierdzono ustawę o skutecznej równości kobiet i mężczyzn, a w roku kolejnym utworzono Ministerstwo ds. Równości.
- W 2010 przegłosowano prawo do legalnego przerywania ciąży do 14 tygodnia dla kobiet od 16 roku życia. I w wyjątkowych sytuacjach do 22 tygodnia. Od 2015 niepełnoletnie kobiety musiały mieć pozwolenie opiekuna prawnego. To prawo obarczone było otrzymaniem ulotek informacyjnych i przeczekaniem 3 dni przed ostatecznym podjęciem decyzji.
Prawa kobiet w Hiszpanii dziś
I tutaj dochodzimy do najbliższej nam historii, gdy w 2023 roku Trybunał Konstytucyjny uznał ustawę aborcyjną z 2010 za konstytucyjną. Zniesiono zarówno potrzebę pozwolenia rodzica dla dziewczyn 16-17 lat oraz 3-dniowy okres zastanowienia.
Dodatkowo, utworzono rejestr lekarzy posiadających podpisaną klauzulę sumienia. Celem tego posunięcia jest zapewnienie powszechnego dostępu do zabiegów aborcji w placówkach publicznych. Również tych, które dotychczas nie oferowały tego rodzaju usług. Przyjęcie takiego rejestru ma także na celu skuteczne przeciwdziałanie sytuacjom, w których niektórzy lekarze, choć formalnie korzystają z klauzuli sumienia, w rzeczywistości nie mieli moralnych obiekcji przeprowadzania aborcji w prywatnej praktyce.
W 2023 roku miały miejsce także dwa inne przełomy, które wprowadziły istotne zmiany. Po pierwsze, zainicjowano urlop menstruacyjny. Trwa 3 dni (z opcją przedłużenia do 5) i jest dostępny dla kobiet borykających się z ciężkimi bólami menstruacyjnymi. Dzięki temu urlopowi kobiety mają możliwość uzyskania zwolnienia z pracy od lekarza.
I kolejna znacząca zmiana to opcja uzyskania zwolnienia lekarskiego z powodu ciąży po osiągnięciu 36 tygodnia, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich tygodni urlopu macierzyńskiego. Do tej pory kobieta mogła wykorzystać do 6 tyg. urlopu macierzyńskiego przed planowanym terminem porodu.
Jeszcze sporo zmian przed Hiszpanią, ale wydaje się, że to społeczeństwo bardzo poważnie podchodzi do równouprawnienia. Ba! Od 16 lat mają nawet Ministerstwo ds. Równości – w Polsce mamy Ministrę ds. równości zaledwie od tygodni.
